Bà Trần Tố Nga từ nữ tù chính trị đến “người hùng” đòi công lý cho nạn nhân da cam

Dù đã chuẩn bị tinh thần, bà Trần Tố Nga vẫn không thể tránh khỏi việc bị bắt. Thời điểm đó, bà đang mang thai tháng thứ tư. “Dù đang mang thai, họ vẫn không ngần ngại treo ngược chân tôi và đánh đập suốt đêm. Tôi biết rằng nếu tôi chết, đứa con trong bụng cũng không thể sống. Nhưng điều khiến tôi lo sợ hơn cả là khi chúng đe dọa sẽ bắt đứa con khác của tôi. Đó mới là đòn tâm lý nặng nề nhất đối với tôi”, bà nhớ lại.

Cận kề ngày sinh, bà Trần Tố Nga phải năn nỉ những người lính canh ngục cho mượn một lưỡi lam để may chiếc áo cho con chào đời. Bà kể lại hoàn cảnh tạo nên chiếc áo cho con trong lao tù: “Tôi phải năn nỉ những người lính canh ngục xin một lưỡi lam. Họ thương tình, lén đưa cho tôi. Tôi dùng lưỡi lam cắt chiếc áo đang mặc, may thành chiếc áo nhỏ cho con. Đến ngày giải phóng, tôi bế con ra khỏi tù, con gái tôi mặc chính chiếc áo ấy”.

Miền ký ức thứ ba là một bức ảnh bà Trần Tố Nga tham gia buổi mít tinh ở Pháp vào năm 2021, kêu gọi công lý cho các nạn nhân bị nhiễm chất độc da cam ở Việt Nam. Chính bà Trần Tố Nga là một trong các nạn nhân bị nhiễm chất độc dioxin trong thời kỳ chiến tranh. Theo kết quả giám định y tế, nồng độ dioxin trong máu của bà cao hơn tiêu chuẩn quy định dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng về mặt sức khỏe. Bà mắc 5 trong số 17 bệnh lý đã được Mỹ công nhận và liệt kê trong danh sách các bệnh do chất độc da cam gây ra. Không chỉ bản thân bà mà các con của bà đều bị dị tật tim và xương. Người con đầu đã qua đời khi mới 17 tháng tuổi do dị tật tim bẩm sinh.
Bà chia sẻ: “Lúc đó, tôi đang làm việc ở Pháp. Luật sư nói tôi đủ điều kiện để khởi kiện, nếu không, tội ác này sẽ bị chìm vào quên lãng. Năm 2009, Việt Nam đã có hơn 3 triệu nạn nhân da cam. Con số đó thôi thúc tôi phải đứng lên kiện, dù chỉ có một mình. Tôi muốn chia sẻ bức ảnh này để mọi người thấy rằng tôi đứng đây, nhưng xung quanh và phía sau tôi là rất nhiều người”.

Ban đầu, bà khởi kiện một mình, nhưng nhờ chính nghĩa, ngày càng có nhiều người dân Pháp ủng hộ, cả về tinh thần lẫn vật chất. “Từ vụ kiện, thảm họa da cam được lan tỏa, tập hợp những tấm lòng nhân ái yêu Việt Nam. Tôi rất hạnh phúc khi biết rằng không chỉ ở Pháp, mà nhân dân nhiều nước cũng biết đến thảm họa da cam và lên tiếng ủng hộ. Ví dụ, Bỉ là nước đầu tiên ra nghị quyết ủng hộ nạn nhân da cam Việt Nam. Pháp cũng đang bắt đầu hành động tương tự”.