Với người Tày, Nùng ở Cao Bằng, loại bánh độc đáo, hấp dẫn, mang đậm nét văn hoá truyền thống vào dịp Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch) chính là bánh gio. Vào ngày này, mọi người cùng dâng lên tổ tiên bánh gio, rượu nếp và một số loại quả để thể hiện lòng thành, cầu mong diệt được sâu bọ để mùa màng bội thu, con cháu có nhiều sức khỏe và gặp may mắn.
Nước gio là nguyên liệu không thể thiếu trong quy trình làm bánh gio, được lọc từ tro bếp đun bằng cây sâu sâu, trong vắt và có màu hổ phách.
Món ngon đánh nhớ này được tạo nên bởi gạo nếp nương, hạt mẩy, căng tròn, đều hạt, vo sạch, ngâm nước gio qua đêm. Sau đó vo sạch lại với nước, cho thêm một chút muối và để ráo.
Xem thêm >> Tết Đoan ngọ cúng gì cho đủ đầy và may mắn?
Lá chít, lá dong sau khi được luộc sơ đem đi rửa sạch và lau khô, cắt hết phần cuống và gân lá tạo sự mềm mại. Đặt lá dong vào một mặt phẳng, bên trên đặt 2 lá chít, rồi lấy gạo rải lên trên.
Để chiếc bánh nhìn có hình dáng đặc trưng, người gói phải khéo léo cho gạo vào lòng chiếc lá cho gọn, đều, quấn lá và bẻ mép ở hai đầu bánh cho thật khít và cân đối.
Đổ nước ngập bánh, thêm chút nước gio vào nồi nước luộc để tạo hương vị đặc trưng và luộc từ 3 – 5 giờ rồi vớt bánh để nguội.
Bánh gio chín, những hạt gạo dính kết chặt vào nhau tạo thành khối mịn, chắc, bánh hơi trong, có màu vàng óng.
Bánh gio gói hình tam giác hoặc hình dài.
Bánh gio thường được ăn với đường mật mía. Vị bánh thanh mát quyện với thứ đường quê, tạo dư vị ngọt ngào thân thuộc.
