Các nước châu Á có mừng Tết Nguyên đán, bao gồm cả nước ta, đều biết rằng năm 2025 (Âm lịch) là năm Rắn (Ất Tỵ). Thế nhưng có một thông tin đang gây ngạc nhiên đối với cư dân mạng ở Trung Quốc – được cho là nơi bắt nguồn của truyền thuyết về 12 con giáp: Năm nay đúng ra là năm Mèo chứ không phải năm Rắn.
Hình minh họa
Trong bức tranh 12 con giáp cổ xưa của Trung Quốc, không có rắn
Dựa theo bức tranh trên một lăng mộ cổ ở Trung Quốc thì ngày 29/1/2025 (mùng 1 Tết) tới đây đánh dấu ngày đầu tiên của năm con Mèo. Một bản sao của bức tranh này – được cho là vẽ 12 con giáp mặc trang phục con người cổ xưa – được trưng bày ở Học viện Yuelu danh tiếng ở tỉnh Hồ Nam (Trung Quốc), thành lập từ thời nhà Tống (960 – 1279). Trong bức tranh cổ không hề có con rắn, mà sự xuất hiện của con mèo. Không chỉ vậy, 12 con giáp trong bức tranh cổ còn được xếp theo thứ tự khác với hiện tại.
Theo các nhà nghiên cứu thì sự khác biệt về văn hóa dường như có ảnh hưởng đến quan niệm về 12 con giáp từ xa xưa. Theo Xie Yifeng, trưởng khoa Lịch sử ở Học viện Yuelu, thì bức tranh nói trên có thể được vẽ từ trước thời Tống. Khi đó, ở nhiều nơi tại Trung Quốc, trong 12 con giáp đúng là không có con rắn mà có con mèo (và vẫn có cả thỏ).
Bức tranh nói trên không được ghi rõ thời điểm vẽ, nên nó có thể củng cố giả thuyết rằng ngày xưa, các vùng khác nhau ở Trung Quốc có những quan niệm và phong tục rất khác nhau về 12 con giáp.
Cho nên, những bức tranh cổ như thế này là rất quan trọng đối với các nhà nghiên cứu về văn hóa cổ xưa, nhưng chúng gần như không ảnh hưởng đến 12 con giáp ở hiện tại, và các nước châu Á vẫn coi năm 2025 là năm Rắn thôi.
Theo quan niệm phương Đông, rắn tượng trưng cho điều gì?
Theo quan niệm phương Đông, rắn là biểu tượng của sự tái sinh và thay đổi. Rắn có khả năng thay da, vì vậy chúng thường được liên kết với sự tái sinh, phục hồi và thay đổi. Quá trình lột xác của rắn là biểu tượng của sự chuyển hóa, phát triển và làm mới bản thân.
Ở Ấn Độ, rắn, đặc biệt là rắn hổ mang, có thể tượng trưng cho trí tuệ và quyền lực. Rắn cũng gắn liền với các vị thần trong Hindu giáo như Shiva, người được miêu tả thường xuyên với một con rắn quấn quanh cổ. Điều này biểu thị sự kiểm soát và khai sáng.
Trong văn hóa Trung Quốc, rắn có thể tượng trưng cho sự bảo vệ, vì nó là loài động vật có khả năng chống lại kẻ thù và nguy hiểm. Nó cũng liên quan đến các yếu tố mệnh lý, đặc biệt trong chiêm tinh học Trung Quốc, nơi rắn là một trong 12 con giáp, biểu trưng cho sự thông minh, quyết đoán và sự quyến rũ.
Rắn thường xuất hiện trong biểu tượng của ngành nào?
Giống như mỗi đất nước đều có hình ảnh riêng, mỗi ngành nghề cũng có một biểu tượng của riêng mình. Biểu tượng ngành Y đó là hình ảnh một con rắn quấn mình quanh một cây gậy. Tuy nhiên, ít người biết rằng, đằng sau biểu tượng này là một truyền thuyết đặc biệt.
Theo truyền thuyết cổ Hy Lạp, con trai của thần Apollo được xem là ông tổ của ngành y dược. Một ngày nọ, Esculape trên đường đi thăm bạn gặp một con rắn, ông đã đưa cây gậy ra và con rắn liền bám lấy rồi bò lên quấn quanh cây gậy. Esculape thấy vậy nên cầm cây gậy đập xuống đất để giết chết con rắn. Sau đó, ông lại thấy một con rắn khác bò tới, miệng ngậm một loại thảo dược để cứu con rắn đã chết. Từ đó ông để tâm tìm kiếm các loại cây cỏ trong núi để chữa bệnh cho con người. Esculape được xem như thần bảo hộ của các thầy thuốc. Để khắc họa thần Esculape, người ta thường để thần cầm một chiếc gậy làm bằng gỗ cây nguyệt quế và một con rắn quấn xung quanh. Ngoài ra, rắn thường lột da để lớn và để loại bỏ các ký sinh trùng trên da nên rắn cũng là biểu trưng của sự tái sinh, hồi phục, tuần hoàn luân hồi và bất tử.
