Tương truyền mỗi năm vào ngày lễ Thất tịch (tức ngày 7/7 âm lịch), Ngưu Lang và Chức Nữ sẽ được gặp nhau.

Nguồn gốc ngày lễ Thất tịch

Lễ Thất tịch có nguồn gốc từ Trung Quốc, được cho là xuất hiện từ thời Hán, khoảng từ thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên đến đầu thế kỷ 3 Công nguyên. Ngày Thất tịch gắn với câu chuyện tình đẫm nước mắt của Ngưu lang Chức nữ nên còn được gọi là ngày Valentine (Lễ tình nhân) của phương Đông.

Tương truyền, Ngưu Lang là một chàng trai chăn trâu tuy nghèo nhưng rất chăm chỉ. Nhờ tính cách thiện lương, Ngưu Lang có được tình cảm của nàng tiên dệt vải Chức Nữ, con gái út của Vương Mẫu Nương Nương, chuyên dệt các đám mây ngũ sắc trên bầu trời.

Hai người đã kết duyên vợ chồng, trải qua những năm tháng hạnh phúc bên nhau và có được 2 người con, một trai một gái.

Một ngày kia, Chức Nữ phải trở về thiên đình theo lệnh của Ngọc Đế. Ngưu Lang đau khổ đuổi theo nhưng bị chặn lại bởi con sông Thiên Hà, ranh giới giữa hai cõi phàm tiên. Thế rồi, Ngưu Lang nhất định ở đó chờ đợi, mãi không chịu rời đi.

Từ đó, bên cạnh sông Thiên Hà có thêm một vì sao, mọi người gọi đó là sao Ngưu Lang. Cảm thương tấm chân tình của Ngưu Lang, Vương Mẫu đồng ý cho họ mỗi năm vào ngày lễ Thất tịch được gặp nhau một lần. Theo tiếng Hán, thất là “bẩy”, tịch là “chiều tối”. Vậy thất tịch có nghĩa là “chiều tối ngày mùng 7 âm lịch”. Trung Quốc xem ngày lễ Thất tịch là ngày lễ quan trọng, còn có tên gọi là lễ Khất Xảo.

Người Việt Nam có câu chuyện khác về nguồn gốc ngày lễ Thất tịch. Theo đó, một chàng trai nghèo tình cờ thấy các tiên nữ xuống hồ tắm. Anh mê quá bèn trộm bộ xiêm y có đôi cánh tiên của một nàng, khiến nàng không thể về trời mà ở lại làm vợ anh. Đó chính là Chức nữ. Hai người có con với nhau.

Một hôm khi chồng đi vắng, Chức nữ tìm thấy đôi cánh tiên của mình được giấu trong thúng thóc, bèn quyết định bay về trời. Trước khi đi, nàng đưa con chiếc lược dặn trao cho cha.

Không thể sống thiếu vợ, người chồng mang con lặn lội lên trời tìm, trải qua bao nhiêu khó khăn mới đến nơi nhưng nhà trời không chấp nhận cho họ bên nhau. Hai vợ chồng chỉ có thể lén lút gặp gỡ.

Vì luật nhà trời cấm người trần ở lại thượng giới nên sau đó vài hôm, Chức nữ đành tiễn chồng con ra về. Nàng đưa cho chồng con cơm để ăn dọc đường và để hai cha con ngồi trên chiếc trống, dặn khi xuống đến nơi thì đánh để nàng cắt dây.

Dọc đường, đứa trẻ ăn cơm làm vãi lên mặt trống khiến đàn quạ sà vào mổ, tạo nên những âm thanh thì thùng. Trên trời, Chức nữ nghe tiếng trống liền cắt dây khiến hai cha con rơi xuống biển. Nàng thống khổ khóc than mãi không thôi.

Ngọc hoàng biết chuyện rất thương xót, cho đưa cả hai cha con lên trời, giao cho chàng trai công việc chăn trâu (vì thế mà anh được gọi là Ngưu lang) ở bên kia sông Ngân. Ở bên này sông, Chức nữ ngày ngày dệt vải mà đau lòng nhớ chồng con.

Mỗi năm họ chỉ được phép gặp nhau một ngày vào 7/7 âm lịch, đàn quạ phải đội đá bắc cầu cho họ để bù đắp tội lỗi ngày trước. Khi sắp phải rời xa nhau, cả hai vợ chồng đều khóc và nước mắt của họ rơi xuống trần gian hóa thành cơn mưa, gọi là mưa ngâu.

Xem thêm >> Gen Z rủ nhau “lên đồ” dạo chơi phố lồng đèn quận 5

Ý nghĩa ngày lễ Thất tịch

Tại Trung Quốc, đây là một ngày lễ truyền thống để tưởng nhớ, ca tụng Chức Nữ và tình yêu của cô. Trong truyền thuyết, tại đất nước này, Chức Nữ là người đầu tiên phát hiện ra tơ tằm. Người dân nơi đây cho rằng đây là một ngày để thể hiện sự tôn trọng và cảm kích trước thiên nhiên và những người phụ nữ giỏi giang.

Đối với phái đẹp, họ sẽ lên chùa để cầu duyên cũng như là mong ước rằng họ sẽ có được đôi tay mềm mại, khéo léo như Chức Nữ và mong cầu sẽ gặp được một người yêu thương, hy sinh vì mình hết lòng. Các cô gái trẻ sẽ thi nhau làm ra những vật dụng thủ công, mỹ nghệ thể hiện được sự khéo léo, tinh tế của họ và mong sao cho có thể lấy được một người tận tâm, tận tình với mình như Ngưu Lang.

Tại Hàn Quốc, lễ Thất tịch còn được gọi là lễ Chilseok. Trong lễ hội Chilseok, người Hàn Quốc sẽ tắm với mong muốn đem lại một sức khỏe tốt. Ngoài ra, họ còn ăn mì và bánh nướng. Chilseok được biết đến như là lễ hội để thưởng thức đồ ăn làm từ lúa mì bởi sau ngày lễ Chilseok, những cơn gió lạnh sẽ làm hỏng hương vị của lúa mì.

Ngày lễ Thất tịch tại Nhật Bản được gọi là lễ Tanabata. Vào ngày này, người Nhật sẽ viết mong ước của mình vào những mảnh giấy đầy màu sắc Tanzaku rồi treo lên cành trúc trước cửa nhà để cầu mong may mắn, vụ mùa bội thu và sự thịnh vượng. Các bạn trẻ cũng tới các đền thờ trong ngày lễ Tanabata để cầu nguyện, mong tìm được ý trung nhân.

Ở Việt Nam, ngày lễ Thất tịch còn được gọi là ngày “ông Ngâu bà Ngâu”. Các đôi lứa yêu nhau thường đến chùa, làm lễ và cầu mong cho tình duyên bền vững, son sắt.

Ngoài ra, người ta còn truyền tai nhau, ăn chè đậu đỏ vào ngày lễ Thất tịch cũng là một cách để cầu nhân duyên may mắn.

Vào ngày này trời thường mưa, người ta gọi là mưa ngâu, mưa là nước mắt của Ngưu Lang và Chức Nữ khi gặp nhau. Dân gian có câu: “Đồn rằng tháng 7 mưa ngâu, Con trời lấy chú chăn trâu cũng phiền“.

Xuân Quyên (tổng hợp)